Geologische begrippen (deel 37)

DE ZEE
De zee bedekt ruim 2/3 van het aardoppervlak. 90% Van de op het land voorkomende sedimenten is van mariene oorsprong. De verdeling tussen land en water over het aardoppervlak is in de geschiedenis van de aarde heel vaak veranderd.
Tijdens de geologische geschiedenis van de aarde hadden er grote eustatische zeespiegelveranderingen, die over de gehele aarde gelijk zijn, plaats over de gehele aarde. Als oorzaken zijn vooral te noemen:
uitbreiding en terugtrekking van de ijskappen rond de polen en de gletsjers;
volumveranderingen van oceanische ruggen. Eustatische zeespiegelveranderingen door glaciaties verliepen vermoedelijk sneller dan die door veranderingen in gebergtemassa's onder water.

Bijna alle bekende chemische elementen komen ook in zee voor. Het zeewater bevat chemische stoffen in verschillende vorm.
Het gehalte aan opgeloste ionen bepaalt de saliniteit (zoutheid) van het zeewater. De onderlinge verhouding van de hoofdbestanddelen Cl = chloor, Na = natrium, Mg = magnesium, Ca = calcium en K = kalium varieert heel weinig. Het totale zoutgehalte kan variëren als gevolg van verschillen in zoetwatertoevoer door regenval en rivieren en in verdamping. Zo is door verdamping de saliniteit van de Dode Zee zeer hoog.

Waterbeweging in zee
De belangrijkste waterbewegingen zijn:
oppervlaktegolven, die worden veroorzaakt door wind. Het transporterend vermogen ervan is gering. Alleen bij kusten is het groot;
tsunami's zijn zeer lange golven, veroorzaakt door onderzeese afschuivingen, aardbevingen of door vulkaanerupties. Ze kunnen grote schade aanrichten;
getijgolven en getijstromen ontstaan door eb en vloed en dus door de aantrekking van zon en maan;
niet-oscillerende stromen ontstaan door wind (driftstromen) of door horizontale verschillen in waterdruk (gradiëntstromen). Gradiëntstromen kunnen op alle diepten voorkomen;
convectiestromen zijn stromingen als gevolg van temperatuurverschillen. Ze veroorzaken horizontale stromen.

Mariene sedimenten en bewoners
Omdat een groot deel van de oudere mariene afzettingen, die we nu aantreffen op het land, zijn gevormd in shelfzeeën of continentaal plat. De shelfsedimenten, hun faciës is in hoofdzaak neritisch (betrekking hebbend op ondiepe zeeën (tot ongeveer 200 meter diepte) langs de continenten.). Het in deze zone gevormde materiaal bestaat vooral uit terrigeen materiaal (in zee afgezet materiaal), dat afkomstig is van het land en verder uit resten van benthonische organismen (organismen, die de zeebodem zelf bewonen).

Terrigene afzettingen vertonen normaal een korrelgrootteverdeling met een afneming van de grootte van de kust af. Toch treft men vaak na het passeren van de siltzone en kleizone nog verder van de kust af weer een bedekking aan met grove, zandige en zelfs grindhoudende sedimenten. Deze grove sedimenten zijn afgezet tijdens het Pleistoceen door rivieren, die over de shelven stroomden. Deze lagen toch, droog als gevolg van de zeespiegelverlagingen tijdens de ijstijden.
In de kustzone en op de shelfs is er een grote rijkdom aan leven. Dit is niet verwonderlijk, daar de rivieren veel voedselrijk water aanvoeren.
Biogene afzetting verloopt overigens uiterst langzaam. Men heeft bv. vastgesteld, dat de bodem op een diepte van 50 - 150 m. in de Adriatische zee niet sneller wordt opgehoogd dan 0.5 - 1 cm per 1000 jaar. Zou men hieruit nu moeten afleiden, dat een pakket kalksteen, bestaande uit nerietische benthosbewoners, zou zijn afgezet in 10 - 20 miljoen jaar? Daarbij moet men bedenken, dat in ondieper water, bv. niet dieper dan enkele tientallen meters, de sedimentatie waarschijnlijk veel sneller was. Dergelijke omstandigheden komen nu weinig of niet voor, omdat de huidige shelfzeeën dieper zijn, als gevolg van het afsmelten van de Pleistocene ijskappen.
Een biogene afzetting is bv. de riffen. Riffen worden gevormd door kolonievormende koralen. Maar ook door sponzen en kalkalgen. Hierbij niet te vergeten de op een vast rif levende organismen als mollusken of weekdieren, echinodermen of stekelhuidigen en foraminiferen of gaatjesdragers. Factoren voor het goed ontwikkelen van riffen zijn: ondiep, helder voedselrijk water met een goede doorluchting en een temperatuur van 25 - 30°C. Beneden 18°C worden geen grote riffen gevormd. Ook in de Noordzee leven op verschillende plaatsen koralen.
Riffen vindt men zelfs in de brakke Zeeuwse wateren. Dit zijn kalkriffen, gevormd door bryozoën of mosdiertjes in symbiose met blauwalgen. Men onderscheidt koraalriffen naar hun vorm in:
franjeriffen, die aan kusten zijn vastgegroeid;
barrièreriffen, langgerekt en meestal evenwijdig aan een kust;
atollen, grote ringen van riffen, die een lagune omsluiten. Ze liggen meestal in diepere zeeën.

Stroomribbels, als gevolg van bodemtransport zijn vaak fossiel zeer goed waarneembaar. Bij getijstromen zijn ze meestal te herkennen aan hun grotere variatie in vormen.
In oude formaties zijn bathyale en abyssale afzettingen, bestaande uit terrigene bestanddelen zeer algemeen, vooral in geosynclinale series, m.a.w. in sedimentatiebekkens, die zijn ontstaan door plooiingen van de aardkorst.
In dit verband spreekt men over de term Flysch. Men bedoelt hiermee de enorme sedimentaccumulaties, die zijn ontstaan langs de rand van de Alpen, als gevolg van de opheffing en de erosie van de Alpen.
Flysch wordt gekenmerkt door dikke series fossielarme, kleiige sedimenten, met siltige of zandige tussenlaagjes (van turbidieten), soms met ingeschakelde breccies en conglomeraten (van grove turbidieten en van afglijdingspakketten).
Tot slot nog iets over afzettingen in de pelagische zone (de pelagische sedimenten). men heeft het dan over de diepe oceaanbodem, die buiten het bereik ligt van de kusten, de invloed van rivieren enz.

De voedselcyclus
Aan het begin van de voedselcyclus staat plankton (de verzamelnaam voor microscopisch kleine organismen, die vooral leven nabij de oppervlakte van zeeën en oceanen). Fytoplankton bestaat uit zwevende plantaardige organismen zoals algen, diatomeeën of kiezelwieren, coccolieten en dinoflagellaten. Het fytoplankton dient o.a. als voedsel voor het zoöplankton (dierlijke plankton), b.v. wormen, eieren en larven. Dat dient op zijn beurt als voedsel voor grotere organismen.
Eén kubieke meter zeewater kan wel tot honderd miljoen microorganismen herbergen. Na de dood en afbraak van organismen ontstaat er vooral weer CO₂. Dode resten van flora en fauna zinken naar dieper water, waar door ontleding voedingszouten vrijkomen en oplossen. Waar door dieptestromen deze voedingszouten ergens anders aan de oppervlakte komen ontwikkelt zich veel fytoplankton. Bepalend voor het optreden van fytoplankton is de aanwezigheid van ijzer. Dat is vnl. van terristische oorsprong, bv. van inwaaiend woestijnzand. Waar ijzer ontbreekt, zal er ondanks voedselrijkdom weinig plankton tot ontwikkeling komen.
Veel plankton komt voor in het noordelijk deel van de Atlantische, de Indische en de Pacifische Oceaan. Het fytoplankton bestaat hier vooral uit geweldige hoeveelheden diatomeeën, waarvan de naar de bodem zinkende skeletdeeltjes het hoofdbestanddeel vormen van het sediment. Dit diatomeeënslik ligt als een brede gordel om het gehele Antarctische continent. Langs sommige kusten van Amerika en Afrika ontstaan er door passaatwinden opwaartse stromingen, die een enorme planktonontwikkeling tengevolge kunnen hebben, vooral van de warmteminnende flagellaten. Deze scheiden giftige stoffen af, waardoor er een massale sterfte ontstaat van vissen en andere zeedieren. Door accumulatie (ophoping) van hun fosfaatrijke beenderresten ontstaan er hier op de zeebodem fosfaatafzettingen. Sommige diepe zeebekkens zijn door een drempel min of meer afgesloten. Doordat stromingen stagneren ontstaat er een zuurstofgebrek, waardoor leven op grotere diepte vrijwel onmogelijk wordt. Er ontwikkelt zich een flora van anaërobe (geen zuurstof gebruikende bacteriën). Deze produceren H₂S (diwaterstofsulfaat) of zwavelwaterstof. Onder normale omstandigheden wordt organisch materiaal door oxidatie gemineraliseerd. In de boven beschreven bijna zuurstofloze omstandigheden gebeurt dit veel minder. Hierdoor is het bezinksel veel rijker aan organische stoffen. Zo bevat bv. het bodemslik in de Zwarte Zee tot 35% organisch materiaal, terwijl ca. 10% normaal is. Behalve rijk aan organisch materiaal is dit slik meestal ook rijk aan pyriet.

Het zeebodemreliëf
De samenstelling van de aardkorst onder de continenten en de oceanen verschilt wezenlijk. Onder de oceanen bestaat dekristallijne korst vooral uit relatief SiO₂-arme gesteenten. Bovenin vooral basalt, dieper ook gabbro, amfiboliet en serpentiniet.
De aardkorst is onder oceanen zelden dikker dan 5-7 km. De sedimentbedekking kan oplopen tot verscheidene kilometers. In randbekkens, van de oceanen gescheiden door eilandenreeksen of onderzeese ruggen, loopt het sedimentpakket wel op tot meer dan 10 km. Een ondiepe randzone van een continent heet een shelf (continentaal plat). De bodem van oceanen bestaat uit gedeelten, die vanuit de grote oceanische ruggen uiteendrijven met een snelheid van enkele cm's per jaar. Dit gaat gepaard met de toevoer van nieuw gesteente in de mediane gedeelten van de oceanische ruggen, dat oprijst deels in vaste toestand, deels in vloeibare vorm als basalt. Het hier beschreven proces leidt tot het geleidelijke iets breder worden van b.v. de Atlantische Oceaan. Bij de Pacifische Oceaan ligt dat iets anders, doordat de oceaankorst hier langs schuine vlakken wegduikt onder de randen van de opdringende continenten. Deze wegduikstroken worden over het algemeen gemarkeerd door diepzeetroggen. Landinwaarts ontstaan hier gebieden met veel vulkanisme. Behalve de hiervoor beschreven horizontale bewegingen (drift van continenten), die invloed hebben op de vorm van zeeën en hun bodem, bestaan er ook verticale bodembewegingen. Waar voor kusten ondiepe zones zijn en waar de bodem zich leent voor erosie, kunnen door sterke getijstromen, samen met enkele andere factoren, langgerekte banken ontstaan met geulen ertussen. Zulke banken liggen bv. in het Nauw van Calais en in delen van het Kanaal.
In de omgeving van Leuven (België) zijn er langgerekte heuvelruggen. Dat zijn fossiele stroomruggen, waarbij men moet bedenken, dat sinds hun opheffing boven de zeespiegel de tussenliggende geulen grotendeels zijn opgevuld, zodat de hoogteverschillen tussen ruggen en dalen (stroomsleuven) nog tientallen meters meer moeten zijn geweest.
Ver van de kusten spelen onder water erosie en sedimentatie een geringe rol. Onderzeese canyons, bergen, troggen, vulkanen enz. zijn veel geprononceerder dan die op het land.

Afzettingen in zee
Het meeste in zee afgezette materiaal is afkomstig van het land en als klastisch materiaal vervoerd en bezonken. Ze vormen terrigene sedimenten. Rivieren spelen bij het transport een hoofdrol. Golferosie neemt nauwelijks 1% voor zijn rekening. Vanzelfsprekend komt vrijwel alle materiaal dicht voor de kust tot bezinking. Maar heel weinig partikeltjes bereiken zwevend in zeestromingen het midden van oceanen. Bovendien is een deel van het hier voorkomende sediment eolisch getransporteerd.
Een aparte bron voor aangevoerd materiaal vormt het vulkanisme. Ook kosmogene (uit de ruimte afkomstige bestanddelen) vallen in de zee. Biologische componenten spelen bij zeeafzettingen een grote rol.
Dat kunnen zijn pelagische (vrij in het water rondzwemmende of zwevende) organismen of benthonische (bodembewonende) organismen.
De hoofdbestanddelen van organische oorsprong zijnde sedimenten zijn koolzure kalk en kiezel.
De belangrijkste pelagische kalkleveranciers zijn foraminiferen. Benthonische kalkproducenten zijn veel gevarieerder. Ze behoren tot de foraminiferen, sponzen, koralen, bryozoën, mollusken, brachiopoden (armpotigen), echinodermen (stekelhuidigen) en anneliden (ringwormen). Kalkwieren zijn plantaardige kalkleveranciers.
Kiezelzuur wordt geleverd door diatomeeën (kiezelwieren), radiolariën (stralendiertjes), silicoflagellaten en sommige sponzen. Het wordt ook aangevoerd door rivieren.
Zeewater is aan de oppervlakte vaak bijna geheel verzadigd en soms zelfs oververzadigd met opgeloste CaCO₃. In het laatste geval kan bv. in ondiep water precipitatie (afzetting) optreden. De kalk slaat bij voorkeur neer op bestaande kleine kernen, waardoor in turbulent water concentrisch gelaagde bolvormige lichaampjes kunnen ontstaan, vaak maar enkele mm's groot. Dergelijke oöieden kunnen door verkitting tot gesteente verharden tot oölieten. Een oön (ei), zo genoemd vanwege de gelijkenis van het gesteente met viskuit. Andere afzettingen zijn franjeriffen, barrièreriffenen, atollen. Ca-fosfaten, verhard tot gesteenten noemt men fosforiet. Fosfaten worden afgezet in de vorm van knollen, knollige platen enz.
Glauconietkorrels zijn meestal groen van kleur. Het is een waterhoudend K-Mg-Fe-Al-silicaat. Het wordt neergeslagen in korreltjes van zandgrootte.

Bewoningszones in zee
Enkele namen van zones, waarin organismen in zeeën voorkomen:
de pelagische zone wordt bevolkt door rondzwemmende en zwevende organismen.
de benthonische zone is de levensruimte van op de bodem levende organismen.

Hoeveel derden van het aardoppervlak wordt bedekt door oceanen en zeeën?
1. 1/3
2. 2/3
3. 3/3
De meeste sedimenten die op het land voorkomen zijn van maritieme oorsprong, namelijk
1. 80%
2. 90%
3. 70%
De verandering van het absolute wereldwijde zeeniveau langs de geologische tijdschaal noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Factoren die op geologische schaal een rol spelen zijn:
AL DE JUISTE ANTWOORDEN AANKLIKKEN.
1. Opslag van water in ijs.
2. Temperatuur van het zeewater.
3. Dichtheidsverschillen in de oceanische aardkorst.
4. Opslag van water in landplanten.
5. Het broeikaseffect.
6. Waterverbruik door mens en dier.
Een koepelvormige, aaneengesloten ijsmassa van grote omvang noemt men een
EEN WOORD INTIKKEN.
Een ijsmassa die gevormd wordt op land en dik en groot genoeg is om bergafwaarts te stromen noemt men een
EEN WOORD INTIKKEN.
Een langgerekte hoger gelegen structuur op de bodem van een oceaan noemt men een
1. mid-oceanische rug.
2. onderzeese berg.
3. bergketen.
Een geologisch tijdvak waarin ijskappen voorkomen noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
"Saliniteit" slaat op
HET MEEST JUISTE AANDUIDEN.
1. zoutgehalte van water.
2. alleen zoetwater.
3. alleen op zeewater.
Het scheikundig element Cl staat voor
1. Natrium.
2. Koolstof.
3. Chloor.
4. Magnesium.
5. Calcium.
Het scheikundig element C staat voor
1. Natrium.
2. Koolstof.
3. Chloor.
4. Magnesium.
5. Calcium.
Het scheikundig element Na staat voor
1. Natrium.
2. Koolstof.
3. Chloor.
4. Magnesium.
5. Calcium.
Het scheikundig element Mg staat voor
1. Natrium.
2. Koolstof.
3. Chloor.
4. Magnesium.
5. Calcium.
Het scheikundig element Ca staat voor
1. Natrium.
2. Koolstof.
3. Chloor.
4. Magnesium.
5. Calcium.
Het laagst gelegen meer ter wereld, en gelegen tussen de Jordaanvallei is de
1. Dode Zee.
2. Ontario meer.
3. Baikalmeer.
4. Kaspische Zee.
Geef de algemene term voor golven die zich voortplanten langs het oppervlak van een vloeistof, zoals bijvoorbeeld water, en dat onder invloed van de zwaartekracht en massatraagheid?
Kies uit: oppervlaktegolven, getijde golven, windgolven, tsunami's, seiche
Een door de wind gegenereerd golfpatroon aan het wateroppervlak op zee of op de oceaan noemt men
1. zeegang.
2. zeedeining.
3. getijdegolf.
4. tsunami.
5. monstergolf.
6. seiche.
Een door wind gegenereerd golfpatroon aan het wateroppervlak van de zee of oceaan en niet langer gevoed door wind noemt men
1. zeedeining.
2. zeegang.
3. getijdegolf.
4. tsunami.
5. monstergolf.
6. seiche.
Een getijdefenomeen waarbij het voorste gedeelte van het binnenkomende getij (de vloed) een golf vormt die in een rivier of smalle baai tegen de stroom in gaat noemt men een
1. getijdegolf.
2. zeegang.
3. zeedeining.
4. tsunami.
5. monstergolf.
6. seiche.
Een vloedgolf uit de zee die de kuststrook onverwacht overspoelt, veelal veroorzaakt door een zeebeving noemt men een
1. tsunami.
2. zeedeining.
3. getijdegolf.
4. zeegang.
5. monstergolf.
6. seiche.
Een relatief grote, spontaan optredende golf in zee die voor zelfs grote schepen een bedreiging vormt noemt men een
1. zeegang.
2. getijdegolf.
3. zeedeining.
4. tsunami.
5. monstergolf.
6. seiche.
Een golf in halfgesloten havenbekkens noemt men een
1. seiche.
2. zeegang.
3. getijdegolf.
4. zeedeining.
5. tsunami.
6. monstergolf.
Een geologische breuk waarbij delen van een planeetkorst uit elkaar getrokken worden noemt men een
1. afschuiving.
2. uitschuiving.
3. inschuiving.
Een trilling of schokkende beweging van de aardkorst noemt men een
EEN WOORD INTIKKEN.
Een gat in de aardkorst, een berg die opgebouwd is uit lava en as, waardoor gesmolten gesteente en andere stoffen naar boven komen is een
EEN WOORD INTIKKEN.
De wisselende waterstand ten gevolge van de verticale waterbeweging die optreedt onder invloed van de zwaartekracht van de maan en in mindere mate de zon en de andere planeten op de roterende aarde is het
EEN WOORD INTIKKEN.
Een stroom die veroorzaakt wordt door wind dat het water meesleept is een
1. driftstroom.
2. gradiëntstroom.
Een stroom die veroorzaakt wordt door druk- of gradiëntverschillen is een
1. driftstroom.
2. gradiëntstroom.
Geef de naam van een zeer grote landmassa die niet of vrijwel niet met andere landmassa's verbonden is, en die zo groot is dat er plekken zijn waar een landklimaat of overgangsklimaat heerst.
1. continent.
2. continentaal plat.
3. continentale helling.
4. continentale verheffing.
5. oceaan (abyssale vlakte).
Zie schets.
Geef de naam van deel B.
1. continent.
2. continentaal plat.
3. continentale helling.
4. continentale verheffing.
5. oceaan (abyssale vlakte).
.Zie schets.
Geef de naam van deel C
1. continent.
2. continentaal plat.
3. continentale helling.
4. continentale verheffing.
5. oceaan (abyssale vlakte).
Zie schets.
Geef de naam van deel D.
1. continent.
2. continentaal plat.
3. continentale helling
4. continentale verheffing.
5. oceaan (abyssale vlakte).
Zie schets.
Geef de naam van deel E.
1. continent.
2. continentaal plat.
3. continentale helling.
4. continentale verheffing.
5. oceaan (abyssale vlakte).
Een begrip uit de geologie waarmee een omstandigheid wordt bedoeld, waarin een bepaald type gesteente gevormd wordt.
1. Facies of faciës.
2. Gesteenten.
3. Mineraalgesteenten.
4. Sedimenten.
Een verandering in afzettingsmilieu. Een rivier zal bijvoorbeeld op zijn stroomrug zand afzetten, maar daarnaast in zijn uiterwaarden klei. In gesteente is deze faciesovergang terug te vinden als een overgang tussen zandsteen en kleisteen. Men spreekt van:
1. sedimentaire facies.
2. metamorfe facies.
Een verandering van mineraalinhoud door verschillende omstandigheden van temperatuur en druk die binnen een gesteente heersten. Men spreekt van:
1. sedimentaire facies.
2. metamorfe facies.
Een term uit de sedimentologie en oceanografie, die gebruikt wordt voor sediment dat oorspronkelijk afkomstig is van het land (d.w.z. uit een terrestrisch afzettingsmilieu).
1. terrigeen.
2. mariene.
3. pelagisch.
Neritisch
1. Betrekking hebbend op ondiepe zeeën (tot ongeveer 200 meter diepte) langs de continenten.
2. Betrekking hebbend op diepe zeeën.
Een sediment dat qua grootte tussen lutum en zand wordt ingedeeld noemt men:
1. silt.
2. klei.
3. zand.
4. grind.
Indien de grond voor meer dan 25% bestaat uit lutumdeeltjes (Lutum is de benaming voor gronddeeltjes, die kleiner zijn dan 2 µm) is er sprake van
1. klei.
2. leem.
3. zand.
Een min of meer vaste structuur in zoet water of in zee die uit de skeletten van één of meer plant- of diersoorten is opgebouwd noemt men een
1. biogeen rif.
2. ondiepte.
3. verkleining van het zeiloppervlak.
4. rifgebergte.
Geef de juiste naam van de ondiepte in de zee die opgebouwd wordt door koraalpoliepen, levende wezens uit de groep van de bloemdieren, die op hun beurt weer deel uitmaken van de klasse van neteldieren.
EEN WOORD INTIKKEN.
Geef de nederlandse naam voor Porifera, sedentaire, primitieve meercellige dieren die zich vastzetten op de bodem van (meestal) zeeën en oceanen, tot op 8,5 kilometer diepte. Ze vangen hun voedsel door water te filtreren. Er is wel sprake van enige differentiatie in de cellen, maar niet van aparte organen, spieren of zenuwen.
1. Sponsdieren.
2. Neteldieren.
3. Platwormen.
4. Stekelhuidigen.
Geef de nederlandse naam voor Echinodermata!
1. Stekelhuidigen
2. Neteldieren.
3. Sponsdieren.
Nederlandse naam voor "Bryozoa of Ectoprocta", zijn een stam van Protostomata, die vooral in zee leven. Er zijn ongeveer 8000 levende soorten beschreven in deze stam, waaronder de vliescelpoliep en het bladachtig hoornwier. Mosdiertjes geven over het algemeen de voorkeur aan warme, tropische wateren, maar komen over de hele wereld voor.
1. Mosdiertjes.
2. Raderdieren.
3. Weekdieren.
Hoe noemt men het samenleven van twee levensvormen?
EEN WOORD INTIKKEN.
Riffen die aan kusten zijn vastgegroeid noemt men
1. franjeriffen of kustrif.
2. barrièreriffen.
3. atol.
Riffen langgerekt en meestal evenwijdig aan een kust noemt men
1. franjeriffen of kustrif.
2. barrièreriffen.
3. atol.
ZIE FOTO!
Het is een foto van een
EEN WOORD INTIKKEN.
ZIE FOTO!
Met welk soort ribbels heeft men hier te maken?
1. golfribbels.
2. stroomribbels.
De onderwaterlaag in de oceaan vanaf het wateroppervlak (zeeniveau) tot 200 m diepte noemt men de
1. Bathyale of bathypelagische zone.
2. Epipelagische of fotische zone.
3. Mesopelagische zone (de schemerzone).
4. Abyssale of abyssopelagische zone.
5. Hadale of hadopelagische zone.
De onderwaterlaag in de oceaan van 200 tot ongeveer 1.000 m noemt men de
1. Bathyale of bathypelagische zone.
2. Epipelagische of fotische zone.
3. Mesopelagische zone (de schemerzone).
4. Abyssale of abyssopelagische zone.
5. Hadale of hadopelagische zone.
De onderwaterlaag in de oceaan van 1.000 tot ongeveer 4.000 m noemt men de
1. Bathyale of bathypelagische zone.
2. Epipelagische of fotische zone.
3. Mesopelagische zone (de schemerzone).
4. Abyssale of abyssopelagische zone.
5. Hadale of hadopelagische zone.
De onderwaterlaag in de oceaan van 4.000 tot ongeveer 6.000 m noemt men de
1. Bathyale of bathypelagische zone.
2. Epipelagische of fotische zone.
3. Mesopelagische zone (de schemerzone).
4. Abyssale of abyssopelagische zone.
5. Hadale of hadopelagische zone.
De onderwaterlaag in de oceaan van onder de 6.000 m noemt men de
1. Bathyale of bathypelagische zone.
2. Epipelagische of fotische zone.
3. Mesopelagische zone (de schemerzone).
4. Abyssale of abyssopelagische zone.
5. Hadale of hadopelagische zone.
Een opeenvolging van sedimentair gesteente die gevormd wordt in diep-mariene voorlandbekkens aan de rand van een zich vormend gebergten noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
Een sedimentaire structuur die wordt afgezet door een troebelingsstroom. Dit is een stroming van deeltjes in suspensie die wordt veroorzaakt door dichtheidsverschillen in de suspensie - een soort lawine onder water noemt men
1. turbidieten.
2. breccies.
3. conglomeraten.
Een gesteente opgebouwd uit onregelmatige brokstukken van ouder gesteente noemt men
1. turbidieten.
2. breccies.
3. conglomeraten.
ZIE FOTO!
Geef de naam van zo een gesteente.
1. turbidieten.
2. breccies.
3. conglomeraten.
Pelagisch sediment is
1. sediment dat afgezet is in de diepere zee of oceaan.
2. sediment dat afgezet is in de ondiepe zee of oceaan.
De verzamelnaam voor microscopisch kleine organismen, die vooral leven nabij de oppervlakte van zeeën en oceanen
EEN WOORD INTIKKEN.
Plankton dat voor de energievoorziening afhankelijk is van fotosynthese noemt men
EEN WOORD INTIKKEN.
ZIE FOTO!
De niet-systematische verzamelnaam voor een aantal groepen relatief eenvoudige organismen die aan fotosynthese doen, of wat specifieker, nagenoeg alle organismen die aan fotosynthese doen en niet behoren tot de 'hogere planten' of 'landplanten' (Embryophyta).
1. algen.
2. kiezelwieren.
3. coccolieten.
4. dinoflagellaten.
ZIE FOTO!
Eencellige wieren met een extern skelet van kiezel (siliciumdioxide), die voor ongeveer de helft van de primaire voedselproductie der zeeën verantwoordelijk zijn.
1. algen.
2. kiezelwieren.
3. coccolieten.
4. dinoflagellaten.
ZIE FOTO.
Kalkachtige nannofossielen, zijn microscopisch kleine (maximaal 0,01 mm grote) plaatjes van kalk (CaCO₃), die dienen als skeletjes van eencellige kalkalgen van de orde Coccolithophorida (bijvoorbeeld Emiliania huxleyi). Het door massale afzetting van deze kalkschaaltjes ontstane krijtgesteente is karakteristiek voor de gelijknamige Krijt-periode.
1. algen.
2. kiezelwieren.
3. coccolieten.
4. dinoflagellaten.
ZIE FOTO!
Een grote groep protisten. Ze zijn microscopisch klein: zo tussen de 0,02 en 0,2 mm. Ze danken hun naam aan de zweepharen (flagella) waarmee ze door het water wervelen.
1. algen.
2. kiezelwieren.
3. coccolieten.
4. dinoflagellaten.
Brandstof verbranden met zuurstof; verbranding van koolhydraten en/of vetten; afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare zuurstof.
1. Aërobe verbranding.
2. Anaërobe verbranding.
Brandstof verbranden zonder zuurstof; verbranding van alleen koolhydraten; leidt tot het produceren van lactaat (melkzuur)
1. Aërobe verbranding.
2. Anaërobe verbranding.
Andere naam voor "ijzerkies". Het is een ijzer-sulfide en heeft de samenstelling FeS₂. Het mineraal is een belangrijk ijzer- en zwavelerts.
EEN WOORD INTIKKEN.
Andere naam voor silica of SiO₂
EEN WOORD INTIKKEN.
Geef de naam van een mafisch vulkanisch stollingsgesteente dat gevormd wordt door de stolling van lava.
EEN WOORD INTIKKEN.
Stollingsgesteente dat lijkt op dioriet, hoofdzakelijk samengesteld uit ferromagnetische mineralen met kristallen die met het blote oog zichtbaar zijn.
1. basalt.
2. gabbro.
3. graniet.
4. dioriet.
5. doleriet.
Een metamorf gesteente dat voor het grootste gedeelte uit amfibolen bestaat (meestal hornblende of actinoliet).
1. amfiboliet.
2. serpentiniet.
3. gabbro.
4. basalt.
Een gesteente bestaat naast amfibool vooral uit het mineraal serpentijn, een magnesiumsilicaat met chemische formule (Mg, Fe)₃Si₂O₅(OH)₄. Dit olijf-groene tot grijs-groene mineraal, met een hardheid van 3 tot 5 is ontstaan uit omzetting van de mineralen olivijn en pyroxeen.
1. amfiboliet.
2. serpentiniet.
3. gabbro.
4. dioriet.
Langs de randen van de oceanen vinden we langgerekte, diepe inzinkingen. Men spreekt over
1. diepzeetroggen.
2. bergen.
3. vulkanen.
4. valleien.
Het ten opzichte van elkaar bewegen van de continenten noemt men
1. Continentverschuiving.
2. continentensplitsing.
Een zee-engte is een smalle doorgang tussen twee zeeën en daarmee tevens de scheiding tussen twee landmassa's. Geef een andere naam.
EEN WOORD INTIKKEN.
Geef de naam van de zeestraat tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, die de zuidelijke Noordzee verbindt met de Atlantische Oceaan. Het oostelijkste, smalste gedeelte heet het Nauw van Calais (of: Straat van Dover).
1. Het Kanaal.
2. Straat van Gibraltar.
3. Beaglekanaal.
4. Straat van Hormuz of Straat van Ormoes.
5. De Beringstraat of Straat Bering.
Een gesteente of sediment dat is opgebouwd of bestaat uit fragmenten van afgebroken gesteente noemt men
1. Klastisch gesteente.
2. Pyroclastische gesteente.
3. Mantelgesteente.
4. Metamorf gesteente.
5. Afzettingsgesteenten of sedimentair gesteente.
Hoe noemt men een geomorfologisch proces waarbij een landvorm wordt gevormd door de werking van de wind. Dit komt alleen voor op planeten (of manen) met een atmosfeer.
1. eolisch proces.
2. karstverschijnselen.
3. fluviatiel proces.
Vrij in het water rondzwemmende of zwevende organismen noemt men
1. pelagische organismen.
2. benthisch organismen.
Bodembewonende organismen noemt men ook
1. pelagische organismen.
2. benthisch organismen.
Een blauw- of geelgroen tot groen mineraal met een perfecte splijting langs kristalvlak en een lichtgroene streepkleur is
1. het mineraal glauconiet.
2. fosforiet.
3. kalkzandsteen.